Đa dạng di tích trong cụm di tích lịch sử văn hóa cấp giang sơn Tây Sơn thượng đạo - căn cứ địa trước tiên của đồng đội nhà Tây Sơn - đã và đang xuống cấp, hư hại nặng.
An Khê đình bị kéo thấp xuống
Thiếu kinh phí, trùng tu ẩu
Kể từ khi được thừa nhận tới nay, các di tích trên rất nhiều đều chưa được nhiệt tình đầu tư, gìn giữ và phát huy tương thích với trị giá lịch sử - văn hóa của nó. Nhị di tích quan trọng là An Khê đình và An Khê trường chỉ được trùng tu, đầu cơ theo hướng nhỏ tuổi giọt nên đang xuống cấp. Những lư hương, vật trang trí thay vì được khiến bằng đồng như trước thì đều làm cho bằng gỗ, thiếu đi sự uy nghiêm ở nơi thờ vua Quang đãng Trung. Những tấm bia ở các di tích này cũng như ở Vườn mít - Cánh đồng Cô Hầu, Miếu xà... đều được ốp đá, nhưng phần đế chỉ được làm cho sơ sài, lộ cả phần móng. Đa dạng người thiếu tinh thần đã viết bậy lên đó. Ông Nguyễn Văn Phước, Phó giám đốc Trọng điểm văn hóa - thông tin TX.An Khê, đãi đằng: “Chúng tôi chạm chán vô vàn khó khăn, nhất là yếu tố kinh phí”. Ông Nguyễn Cộng Hòa, Giám đốc Trọng điểm văn hóa - thông tin H.Kbang, cho biết thêm: “Kinh phí dùng để bảo tồn di tích của chúng tôi mỗi năm chỉ được cấp 100 triệu tiền việt. Đối với Vườn mít - Cánh đồng Cô Hầu, chúng tôi chỉ đủ tiền để khiến cho bia chỉ dẫn, xây dựng bia, xây bao các gốc mít cổ lỗ thụ còn lại, không đủ kinh phí để khai triển những công việc lớn hơn...”.
 Hòn đá Bok Nhạc nằm lặng lẽ ở một bìa rừng |
Từ khi được công nhận di tích cấp đất nước, cả cụm di tích chỉ được đầu cơ chưa quá 15 tỉ đồng để trùng tu, tu chỉnh. Dù thế, công tác trùng tu đã nảy sinh phổ thông vấn đề làm cho dư luận thiếu tán thành. Rộng rãi bô lão địa phương từng phản ứng việc xây tường bao An Khê đình và An Khê trường do tổ chức xây đắp đã xây một vài đoạn tường bao quá khác, không thích hợp với quần thể di tích. Sự cố này buộc tổ chức xây đắp phải đập bỏ một số đoạn tường rào. Trong quá trình trùng tu An Khê đình, khi đôn nền nhà, doanh nghiệp đầu cơ đã không đôn cột lên nên khoảng cách thức giữa è cổ và nền nhà bị kéo thấp xuống, vô hình trung tạo nên sự ngột ngạt, khó chịu khi tham gia di tích. Những bệ thờ chỉ được xây bằng xi măng thiếu đi sự nghiêm túc quan trọng. Vừa qua, những công trình này được đầu tư 600 triệu đồng để khiến cho lại ban thờ và một vài cụ thể bé nhỏ ở nhị đình.
Cách An Khê đình và An Khê trường không xa là Bảo tàng Tây Sơn được xây theo kiểu dáng điệu kiến trúc nhà rông truyền thống của người phiên bản địa với số tiền hơn 4,4 tỉ đồng. Theo vài cán bộ khiến cho văn hóa ở TX.An Khê, nền nhà của bảo tồn thấp hơn phổ biến so với mặt con đường nên hễ mưa là nước tràn xuống bảo tàng; tầng 1 có ít cửa sổ khi mà tầng 2 lại quá nhiều. Bảo tàng quá có năng lực tài chính thấp hiện vật, chỉ có vài bộ đồ phiên bản địa, bình vôi, mác chưa xác định có phải trong khoảng thời Tây Sơn hay không, cùng ít tư liệu sao chép trong khoảng Bảo tàng Quang quẻ Trung, H.Tây Sơn (Bình Định).
 Bảo tồn Tây Sơn chỉ to lớn... bên ngoài |
Di vật dưới lòng hồ
Đợt khai quật các di chỉ về người tiền sử ở TX.An Khê do Viện Khảo cũ rích học VN, Viện Khảo cũ rích học Novosibirsk (Nga) phối hợp thực hiện đã công bố vài thông tin về di tích Tây Sơn thượng đạo vào tháng 4.2016. Theo đó, phổ thông di tích trong số quần thể di tích trên đang bị xâm hại, xuống cấp hiểm nguy, thậm chí có di tích bị xóa sổ hoàn toàn.
Tiến sĩ A.Tsybankov, thành viên lực lượng khảo cũ rích, cho nhân thức: “Di tích Vườn cam tục truyền do bà Bùi Thị Xuân trồng đã nằm trong vùng ngập của lòng đại dương thủy điện An Khê - Kanat. Chỉ vừa mới đây thôi, khi nước hồ xuống thấp, chúng tôi có công ty khai quật sơ bộ và phát hiện phổ thông bếp lửa, phổ thông gốc cam cũ kĩ thụ, các gò đống chất đầy xương voi và nhiều di vật khác như nồi, gốm, đĩa sứ, công cụ và tranh bị bằng sắt. Đây chính là dấu tích cư trú, đồn trú của nghĩa quân nhà Tây Sơn thời kỳ đầu tụ nghĩa”.
Kết quả phân tích trên cũng cho thấy vài vết tích thành lũy thời Tây Sơn đang mất tích: “Vài cư dân cho biết, trước 1975, họ còn trông thấy một đoạn thành, lũy, cổng ra vào thành. Nhưng giờ đây không còn vết tích trên mặt đất, di tích biến thành truất phế tích. Sử dụng không ảnh trong khoảng vũ trang bay cho nhân thức, bờ lũy An Khê có thể rộng khoảng 35.000 m2”.
Theo bắt buộc của lực lượng tìm hiểu, cần tiến hành công tác khảo cũ rích để trong khoảng đó có cơ sở phục dựng một phần bờ lũy, phục vụ công việc thăm quan. Nếu như không làm sớm thì với vận tốc đô thị hóa như bây giờ, di tích sẽ bị xóa sổ.
|
Việc xây dựng hồ thủy điện An Khê - Kanat đã được báo trước nhưng các tập đoàn can dự vẫn lờ đi, để mặc di tích, di vật ngập trong lòng biển chứ không tổ chức khai quật, di dời. Chúng tôi đã đề cập vụ việc này với một lãnh đạo thức giấc Gia Lai, đương nhiên vị này nói bản thân mình vừa nhận nhiệm vụ, trong khi vụ việc đã kéo dài mấy năm qua; công việc mới đông đảo nên chưa có thời cơ tìm hiểu và cho nhân thức ý kiến của thức giấc là nỗ lực gìn giữ, phát huy những trị giá riêng có của cụm di tích Tây Sơn thượng đạo. |
È Hiếu (TNO)
Xem tại: xe o to
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét